Ο άνθρωπος που άλλαξε τον ρου της ιστορίας του ελληνικού μπάσκετ, αυτός που καθήλωσε χιλιάδες κόσμο στους τηλεοπτικούς δέκτες, ο παίκτης που έκανε αντίπαλους οπαδούς και αθλητές να υποκλιθούν στο ταλέντο του, ο τεράστιος Νίκος Γκάλης, συμπληρώνει σήμερα 60 χρόνια ζωής.
Γεννήθηκε στις 23 Ιουλίου 1957 στο Νιού Τζέρσεϊ των ΗΠΑ. Γιος μεταναστών με καταγωγή από τη Ρόδο, μεγάλωσε στην Αμερική. Εκεί ασχολήθηκε αρχικά με την πυγμαχία, αλλά γρήγορα τον κέρδισε η καλαθοσφαίριση. Το 1975 εισήχθη στο καθολικό πανεπιστήμιο του Σίτον Χολ, του οποίου η ομάδα μπάσκετ φημίζεται για τις διακρίσεις της. Την περίοδο 1978-79 αναδείχθηκε τρίτος σκόρερ στο κολεγιακό πρωτάθλημα του NCAA με 27,5 πόντους μ.ο. πίσω από τον δεύτερο (και μετέπειτα θρύλο του ΝΒΑ) Λάρι Μπερντ. Στο τέλος εκείνης της σεζόν συμμετείχε στο ντραφτ του NBA και επιλέχθηκε από την ομάδα Boston Celtics, στον τρίτο γύρο της διαδικασίας και συνολικά την 68η θέση.
Το καλοκαίρι του 1979 Παναθηναϊκός και Ολυμπιακός εκδήλωσαν το ενδιαφέρον τους για να τον αποκτήσουν όμως τελικά ο ίδιος προτίμησε να ενταχθεί στην ομάδα ΑΡΗ, ο οποίος είχε αναδειχθεί πρωταθλητής Ελλάδας. Την πρώτη του σεζόν στην Ελλάδα, αναδείχθηκε 3ος σκόρερ στο ελληνικό πρωτάθλημα. Από την επόμενη χρονιά όμως έγινε ο πρώτος σκόρερ του ελληνικού πρωταθλήματος και συνέχισε να κατακτά την πρώτη θέση για 11 συνεχόμενα έτη συνολικά. Ολοκλήρωσε την περίοδο 1980-81 με 44 πόντους μ.ο. σημειώντας την καλύτερη επίδοση σε συγκομιδή πόντων σε μέσο όρο στην καριέρα του.
Το καλοκαίρι του 1984 ο ΑΡΗ προχώρησε σε μια μεταγραφή που θα άλλαζε τις ισορροπίες στο ελληνικό μπάσκετ και θα έκανε την ομάδα πρωταγωνίστρια. Με την απόκτηση του Παναγιώτη Γιαννάκη ο Νίκος Γκάλης μπορούσε πλέον να οδηγήσει τον ΑΡΗ σε μεγαλύτερες διακρίσεις. Το 1985 ο ΑΡΗΣ κατέκτησε το Πρωτάθλημα και το Κύπελλο Ελλάδας που ήταν και το πρώτο νταμπλ του συλλόγου. Στην Ευρώπη σημειώθηκε η μεγαλύτερη διάκριση του συλλόγου έως τότε με τη συμμετοχή στον ημιτελικό του Κυπέλλου Κόρατς εναντίον της Ciao Crem Varese. Το 1986 ο Γκάλης κατέκτησε το πρωτάθλημα Ελλάδας και αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ στο Μουντομπάσκετ της Ισπανίας, με την Ελλάδα να τερματίζει 10η συμμετέχοντας για πρώτη φορά στην ιστορία της σε τελική φάση Μουντομπάσκετ.
Το 1987 κατέκτησε το δεύτερο νταμπλ του με τον ΑΡΗ. Το 1987 υπήρξε μια από τις πιο σπουδαίες χρονιές στην καριέρα του Γκάλη αλλά και στην ιστορία της ελληνικής καλαθοσφαίρισης. Μετά από την επιτυχημένη σεζόν του με τον ΑΡΗ αγωνίστηκε στο Ευρωμπάσκετ 1987 με την εθνική Ελλάδας. Ο Γκάλης αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ (με μ.ο. 37 πόντους) και MVP της διοργάνωσης και η Εθνική Ελλάδας αναδείχθηκε πρωταθλήτρια Ευρώπης, πέρα από κάθε προγνωστικό. Με κορυφαίο αθλητή μακράν το Νίκο Γκάλη η Εθνική Ελλάδος που δεν είχε έως τότε καμιά διάκριση σε επίπεδο κορυφής, επικράτησε απέναντι σε ομάδες με τεράστια ιστορία στο θεσμό όπως η Σοβιετική Ένωση και η Γιουγκοσλαβία. Αναδείχθηκε κορυφαίος Ευρωπαίος καλαθοσφαιριστής για το 1987. Πλέον και τυπικά αποτελούσε έναν από τους κορυφαίους αθλητές του ευρωπαϊκού μπάσκετ.
Οι επόμενες τρεις σεζόν αποτέλεσαν μια περίοδο που ο ΑΡΗΣ ήταν κυρίαρχος του αθλήματος στην Ελλάδα αλλά και μια από τις κορυφαίες ομάδες της Ευρώπης. Το 1988, 1989, 1990 ο ΑΡΗΣ κατέκτησε το νταμπλ στην Ελλάδα και συμμετείχε σε τρία διαδοχικά φάιναλ φορ του Κυπέλλου Πρωταθλητριών Ευρώπης με το Γκάλη να ηγείται της ομάδας.
Το 1989 στο φάιναλ φορ του Μονάχου ο ΑΡΗΣ κατέκτησε την 3η θέση στο Κύπελλο Πρωταθλητριών και αυτή είναι η καλύτερη επίδοση στην ιστορία του συλλόγου στην κορυφαία ευρωπαϊκή διοργάνωση. Το καλοκαίρι του 1989 ο Γκάλης αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ στο Ευρωμπάσκετ 1989 και οδήγησε την εθνική Ελλάδος στην κατάκτηση του ασημένιου μεταλλίου. Η διάκριση θεωρήθηκε ανάλογης αξίας με την κατάκτηση της πρώτης θέση του 1987 καθώς οι αντίπαλοι υπήρξαν ακόμα πιο ισχυροί και το επίπεδο πιο δύσκολο. Στον ημιτελικό απέναντι στη Σοβιετική Ένωση ο Γκάλης σημείωσε 45 πόντους, εξασφαλίζοντας το ασημένιο μετάλλιο και αποδεικνύοντας ότι η Εθνική Ελλάδος ανήκε πλέον στις κορυφαίες εθνικές ομάδες της Ευρώπης.
Το 1991 ο Γκάλης κατέκτησε το τελευταίο του πρωτάθλημα Ελλάδας και αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ του Ευρωπαϊκού Πρωταθλήματοςσημειώνοντας την 3η καλύτερη επίδοση στην ιστορία του θεσμού με 46 πόντους ενάντια στη Λιμόζ. Με την εθνική Ελλάδος ο Γκάλης αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ στο Ευρωμπάσκετ 1991 για τέταρτη φορά στην καριέρα του. Την ίδια χρονιά ψηφίστηκε μέσα στους 50 κορυφαίους καλαθοσφαιριστές στην ιστορία της ΦΙΜΠΑ από το επίσημο περιοδικό της FIBA Magazine. Το 1992 αναδείχθηκε κυπελλούχος Ελλάδας και για πρώτη φορά μετά από 11 χρόνια δεν αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ απουσιάζοντας και από την πρώτη πεντάδα των πρώτων σκόρερ. Στον τελικό του κυπέλλου Ελλάδας απέναντι στην ΑΕΚ στις 13 Μαΐου του 1992 έκανε την τελευταία του εμφάνιση με τα χρώματα του Άρη και σημείωσε 18 πόντους. Στο τέλος της χρονιάς αποχώρησε από τον Άρη καθώς το συμβόλαιο του δεν ανανεώθηκε.
Μετά την απόσυρσή του από το άθλημα, ασχολήθηκε με τη δημιουργία αθλητικής κατασκήνωσης για παιδιά στη Χαλκιδική έως το 2006. Το 2004 μετέφερε την Ολυμπιακή Φλόγα ως πρώτος λαμπαδηδρόμος μέσα στο Ολυμπιακό Στάδιο για την τελετή έναρξης της διοργάνωσης. Το 2007 τιμήθηκε με το μετάλλιο τιμής στην Ευρωλίγκα και έγινε μέλος του ευρωπαϊκού Hall of Fame της ΦΙΜΠΑ κατά την πρώτη επιλογή του θεσμού.
Στις 7 Μαϊου του 2013 διοργανώθηκε από την ΚΑΕ ΑΡΗΣ εκδήλωση προς τιμήν του. Η εκδήλωση έλαβε χώρα στο Αλεξάνδρειο Μέλαθρο της Θεσσαλονικής, παρεβρέθησαν μεγάλα αστέρια της ιστορίας του Ευρωπαϊκού μπάσκετ (όπως οι Παναγιώτης Γιαννάκης, Ντίνο Ράτζα, Ζέλικο Ομπράντοβιτς, Στόγιαν Βράνκοβιτς, Ντορόν Τζαμσί, Ρισάρ Ντακουρί, Φρεντερίκ Φορτέ, Αλεξάντερ Βολκόφ, Τζόρντι Βιγιακάμπα, Οντι Νόρις κ.α.). Στα πλαίσια της εκδήλωσης διεξήχθη φιλικός αγώνας μεταξύ ΑΡΗ και Λιμόζ. O Νίκος Γκάλης δήλωσε “Αυτό είναι το σπίτι μου (σ.σ. το Αλεξάνδρειο) και όλοι (σ.σ. ο κόσμος του ΑΡΗ) η οικογένειά μου. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη τιμή για έναν αθλητή από τη στιγμή που η αγαπημένη του ομάδα κρεμάει ψηλά τη φανέλα του”, ενώ ύστερα από απόφαση της Ελληνικής κυβέρνησης, η κεντρική σάλα του Αλεξανδρείου (ο αγωνιστικός χώρος) μετονομάστηκε σε Σάλα Νίκος Γκάλης (Nick Galis Hall), προς τιμήν του Νίκου Γκάλη.
Στις 14 Ιουνίου του 2016 ημέρα κατά την οποία συμπληρώθηκαν 29 έτη από την κατάκτηση του Ευρωμπάσκετ 1987 από την εθνική Ελλάδος το ΟΑΚΑ μετονομάστηκε σε κλειστό γυμναστήριο “Νίκος Γκάλης”. Το 2017 εντάχθηκε τελικά στο Hall of Fame και θα μπει για πάντα στο πάνθεον του παγκοσμίου μπάσκετ.
Σχόλια μεγάλων μορφών του αθλήματος για τον Γκάλη…
Ντράζεν Πέτροβιτς: “Αν εγώ είμαι ο γιος του διαβόλου, τότε ο Νίκος Γκάλης είναι ο ίδιος ο διάβολος”.
Aλεξάντερ Πέτροβιτς (προπονητής): “O Nτράζεν είναι αδερφός μου, αλλά για καλύτερο αθλητή του 1987 ψήφισα τον Γκάλη”.
Αλεξάντερ Γκομέλσκι (προπονητής): “Ο Γκάλης είναι ο παίκτης του 21ου αιώνα. Του βγάζω το καπέλο”.
Αντόνιο Ντίαζ Μιγκέλ (προπονητής της Εθνικής Ισπανίας το 1990 πριν τον αγώνα των δυο ομάδων): “Ελάτε κόψτε τη πλάκα. Έχετε φέρει τον Γκάλη μαζί σας, αλλά μου τον κρύβετε”
Άρβιντας Σαμπόνις: “Αν ο Γκάλης θέλει να βάλει καλάθι, θα το βάλει όποιος κι αν είναι ο αντίπαλος”.
Μάικλ Τζόρνταν: “Δεν περίμενα ότι θα υπήρχε ένας τόσο καλός επιθετικός παίκτης στην Ευρώπη και ειδικότερα στην Ελλάδα”.
Μπομπ Μάκαντου: “Είδα τον Γκάλη να κάνει πράγματα, που δεν γινόντουσαν ούτε στους Λέικερς και τους Σέλτικς”.
Bόιτσεκ Kραϊόφσκι (προπονητής της Λεχ Πόζναν): “Είπα στους παίκτες μου πως θα μαρκάραμε τους 4 παίκτες του Άρη και κάναμε τα σχέδια μας. Για τον Γκάλη κάναμε την προσευχή μας”.
Pουντ Xαρεβάιν (προπονητής της Ολλανδίας): “Ξέρω έναν τρόπο να σταματήσουμε τον Γκάλη: να τον κλειδώσουμε στο ξενοδοχείο!”.
Στην τεράστια καριέρα του, ο Νικ κέρδισε
8 Πρωταθλήματα Ελλάδας (1983, 1985, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990, 1991)
7 Κύπελλα Ελλάδας (1985, 1987, 1988, 1989, 1990,1992,1993)
Χρυσό μετάλλιο στο Ευρωμπάσκετ του1987
Αργυρό μεταλλιο στο Ευρωμπάσκετ του 1989
Αναδείχθηκε MVP στο Ευρωμπάσκετ του 1987 και 5 φορές πολυτιμότερος παίκτης του ελληνικού πρωταθλήματος(1988, 1989, 1990, 1991, 1992)
Από εκεί και πέρα, βγήκε 11 φορές Πρώτος σκόρερ του ελληνικού πρωτθλήματος (1981, 1982, 1983, 1984, 1985, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990, 1991)
Δύο φορές πρώτος σκόρερ Κυπέλλου Πρωταθλητριών (1992, 1994)
Τέσσερις φορές Πρώτος σκόρερ Ευρωμπάσκετ (1983, 1987, 1989, 1991)
Μία φορά Πρώτος σκόρερ Μουντομπάσκετ: 1986